DENİZCİLİK ALANI

DALLAR 12_01:Makine Zabitliği 12_02:Gemi Elektroniği ve Haberleşme 12_03:Gemi Otomasyonu 12_04:Gemi Yönetimi 12_05:Yat Kaptanlığı 12_06:Balıkçı Gemisi Kaptanlığı 12_07: Su Ürünleri Üretimi
ALANIN AMACI: Denizcilik mesleği insanlık tarihinin her döneminde var olmuş ve önemli sayılmıştır. Büyük ve güçlü ülkeler aynı zamanda denizcilik sektöründe önde ve etkili olmuşlardır. Dünyada ithalat ve ihracat taşımacılığının yüzde doksanından fazlası deniz yoluyla gerçekleştirilmektedir. Nitelikli gemi adamı bu alanın en önemli unsurudur. Denizcilik alanında disiplin, bilim ve beden yetenekleriyle genel ve denizcilik kültürüne sahip, ülkemizin ihtiyaç duyduğu miktarda ?güverte zabiti?, ?gemi makineleri işletme mühendisi?, ?gemi elektroniği ve haberleşme zabiti?, ?yat ve balıkçı gemisi kaptanlığı? ile ?su ürünleri üretim teknisyeni? yetiştirmek ve bunları yetiştirirken sektörün ihtiyaçları, bilimsel ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda gerekli olan meslekî yeterlikleri kazanmış nitelikli kişiler olarak hayata hazırlamak amaçlanmaktadır.
BU ALANDAKİ MESLEKLER: Gemi Yöneticiliği (Güverte Zabitliği), Gemi Elektroniği ve Haberleşme Zabitliği, Makine Zabitliği, Yat Kaptanlığı, Balıkçı Gemisi Kaptanlığı, Su Ürünleri Üretimi Teknisyenliği.
	01-GEMİ MAKİNE ZABİTİ *Tanımı* Makine zabiti; Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmesi?nin (STCW?78/95) AIII/1 kodlu eğitimini almış olan; 6 ay açık deniz stajını yapan ve idarenin yaptığı sınavda başarı gösteren; 750?3000 kw arasında gemilerde ana makine operasyonu, gemi yardımcı makineleri operasyonu, elektrik operasyonu, gemilerde bakım imalat ve gemi personel güvenliği işlemlerini kendi başına belli bir süre içerisinde yürüten nitelikli gemi adamıdır. *Görevleri*: İş organizasyonu yapmak, Ana makine operasyonu yapmak, Gemi yardımcı makineleri operasyonu yapmak, Elektrik operasyonu yapmak, Gemilerde bakım ve imalat yapmak, Denizde kişisel canlı kalma ve güvenlik işlemlerini yapmaktır,
	2-GEMİ ELEKTRONİĞİ VE HABERLEŞME ZABİTİ *Tanımı* Gemi elektroniği haberleşme zabiti ikinci sınıf telsiz elektronik operatörü yeterliği ile gemide günlük ve acil durum haberleşmesinin yapılması, telsiz veya seyir elektronik donanımlarının testleri, dönemsel bakımı, sökülmesi, arızasının belirlenmesi, hangi düzeyde ve hangi yöntemle onarılacağının kararlaştırılması, bakım onarım masası yedek parça stoğu varsa masa koşullarında onarılacakların onarılması, bakımı yapılanlara ?bakıldı? damgasının konulması, gemiye montajı iş ve işlemleri ile (günlük tutma, rapor yazma vb.) yazışmaları ?gemi telsiz elektronik zabiti? sıfatıyla gemi çalışanlarıyla uyum içinde ulusal ve uluslararası kurallara göre yapan nitelikli kişidir. Kıyıda bakım onarım servisinde, arıza bildirim öyküsünü yazma, telsiz veya seyir elektronik donanımlarının testlerini, dönemsel bakımı, sökülmesi, arızasının belirlenmesi, hangi düzeyde ve hangi yöntemle onarılacağının kararlaştırılması, servis koşullarında (gerekiyorsa üst yetkililerinin onayını alarak) onarılacakların onarılması, bakımı yapılanlara ?bakıldı? damgasının konulması, gemiye montajı iş ve işlemlerini gerekli ?alındı-teslim edildi? belgelerinin düzenlenmesini, ?Telsiz elektronik teknisyeni? sıfatıyla servisteki iş bölümü ve servis çalışanlarıyla uyum içinde ulusal ve uluslararası kurallara göre yapan kişidir. *Görevleri:* Gemide; İletişim araçlarının testlerini yapmak, Acil durum ve günlük haberleşmeyi yapmak, İletişim araçlarında oluşan arızaları belirlemek, Gemiyi yürüten sistemlerin elektronik donanımlarında oluşan arızaları belirlemek, Belirlenen arızaların gemideki yedek parça, araç gereçle giderilip giderilemeyeceğine karar vermek, Gemideki yedek parça ve araç gereçle giderilebilecek arızaları gidermek, arızası süren aracı devreden çıkarıp varsa yedeğini devreye almak, Gemi dışından alınması gereken yedek parça veya servis hizmeti için gereken girişimi başlatmak, Haberleşme ile ilgili iş ve işlemleri, ilişkili kurallara uygun olarak başlatmak, yürütmek ve sonlandırmak, Gemi yönetmeninin vereceği göreviyle bağdaşık diğer işleri yapmaktır. Kıyıda bakım servisinde; Arıza bildirim öyküsünü kaydedip arızanın teknik tanımını yapmak, Dönemsel bakım veya arıza giderimi gerektiren iletişim donanımının gemi üzerinde veya serviste test, bakım ve onarımını yapmak, Gemi elektronik seyir ve diğer elektronik ölçme, kontrol ve kumanda donanımının test, bakım ve onarımını yapmak, Her türden gemi elektronik donamının hasarsız sökülmesi, onarıldıktan sonra yerine takılması işlerini servis çalışma düzeni içinde yapmak, Yeni elektronik donanım için gemide yer seçimini yapıp seçilen yere donanımın takılıp çalışır duruma getirip iş teslimi işlerini yapmak, İş ve işlemlerini ilişkili kurallara uygun olarak başlatıp yürütmek ve sonlandırmak, gerekli her aşamada üst yetkililerinin onayını alarak iş ve işlemlerini yürütmek, Servisteki iş paylaşım planıyla kendine düşen diğer işleri yapmaktır.
	4-GEMİ YÖNETİCİSİ (GÜVERTE ZABİTİ) *Tanımı* Gemi yöneticisi (güverte zabiti); Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar Arası Sözleşmenin (STCW-78/95) belirlediği eğitimi almış, 12 ay deniz stajını yapmış ve idarenin yaptığı sınavda başarı gösteren, ilgili yönetmeliğin belirlediği gemilerde seyir ve liman vardiyasını tutan, yükleme ve tahliyeye nezaret eden, gemi ve personel güvenliği işlemlerini yürüten nitelikli gemi adamıdır. *Görevleri* Köprü üstü seyir vardiyası tutmak, Köprü üstü demir vardiyası tutmak, Manevra işlemlerini yapmak, Liman vardiyası tutmak, yükleme ve tahliyeye nezaret etmek, Gemicilik işlemlerini yapmak, Denizde güvenlik ile ilgili işlemleri yapmak, Denizde haberleşme işlemlerini yapmak, Meteorolojik işlemleri uygulamak, Gemide sağlık hizmetlerini yürütmek, Gemi ofis işlemlerini yapmaktır.
	5-YAT KAPTANILIĞI *Tanımı* Yat kaptanı; tekneyi seyrüsefere hazırlama, yolcu alma, limana yanaşma, ayrılma, teknenin iç ve dış temizliği ile bakım tutum işlemlerini yaptırma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. Özel yat; yat tipinde inşa edilmiş, kamarası, tuvaleti, lavabosu, mutfağı olan, taşıdığı yolcu sayısı on ikiyi geçmeyen gezi ve spor amacıyla yararlanılan gemidir. Ticari yat; yat özeliklerinde inşa edilmiş, verdiği hizmet nedeniyle yolcudan belirli bir ücret alınan, taşıdığı yolcu sayısı uluslararası sularda on ikiyi, ulusal sularda otuz altıyı geçmeyen, gezi ve spor amacıyla yararlanılan gemidir. Yat kaptanlığı ise bu yatları yönetip yönlendirme mesleğidir. Bu mesleği yapan kişiye ?yat kaptanı? denir. *Görevleri* Yat sınıfı teknede can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak, Gemi bakımını sağlamak, Belge ve kayıt tutmak, Personeli yönetmek, Eğitim vermek, Disiplin sağlamak, Yat sınıfı teknede sağlık hizmetlerini yürütmek, Yolcu kabulü yapmak, Haberleşmeyi sağlamak, Resmî işlemleri takip etmek, Hava durumunu takip etmek, Güverte seyir hazırlığı yapmak, Makineyi seyre hazırlamak, Güvenli manevra yapmak, Güvenli seyir yapmak, Çekek bakımları ve yatın indirilmesini sağlamak, Meslek eğitimi etkinliklerine katılmaktır.
	6-BALIKÇI GEMİSİ KAPTANI *Tanımı* Balıkçı gemisi kaptanı; iş sağlığı ve iş güvenliği kuralları çerçevesinde iş organizasyonu yapabilen, her çeşit balıkçı gemisini kullanma yeterliliğine sahip, avlama teknolojilerini uygulayabilen, av araç gereçlerini kullanabilen, avlanan ürünlerin hijyenik şartlarda nakledilmesi, muhafazası konusunda bireysel ya da ekip çalışması yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. *Görevleri* Balıkçı gemisinde bulundurulması zorunlu olan belgeleri hazırlamak, İş sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlemleri almak, İş organizasyonu yapmak, Av operasyonu ile ilgili tüm güvenlik önlemlerini almak, Avcılık donanımlarının ön hazırlığını yapmak, Avlanma teknolojilerini kullanarak su ürünleri avcılığını gerçekleştirmek, Avcılık yoluyla elde edilen ürünleri hijyenik şartlarda muhafaza etmek, Avcılık yoluyla elde edilen ürünlerin nakliyesi konusunda ön hazırlık yapmaktır.
	7-SU ÜRÜNLERİ ÜRETİM TEKNİSYENİ *Tanımı* Su ürünleri üretim teknisyeni; iş sağlığı ve iş güvenliği kuralları çerçevesinde iş organizasyonu yapabilen, tatlı ve tuzlu sularda yaşayan ekonomik değere sahip su canlılarının sağımını yapabilen, kuluçka çalışması, yavru yetiştirme, semirtme, uzman denetiminde su ürünlerinde hastalık kontrolü, su ürünlerinin bulunduğu ortamların hazırlığı ve temizliği, tamir ve bakım işlemlerini bireysel ya da ekip çalışması ile yapabilme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir. *Görevleri* İş sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlemleri almak, İş organizasyonu yapmak, Üretimde kullanılan araç gereçlerin ön hazırlığını yapmak, Su analizleri yapmak, Hastalıkları teşhis etmek ve onların tedavisini yapmak, Su canlılarının biyolojilerini incelemek, Anaç seçimi yapmak, Yumurta alma ve dölleme tekniklerini uygulamak, Kuluçka çalışması yapmak, Larva bakım ve beslenmesini yapmak, Seleksiyon (boylama) yapmak, Semirtme yapmak, Hasat etmek, Havuzların bakımını ve kullanılmasını sağlamak, Üretim ortamının tamir, bakım ve temizliğini yapmak, Yem ve malzeme stoklarını yapmak, Su ürünlerine ön işlem uygulamak, Su ürünlerini talebe göre işlemek, İşlenmiş su ürünlerini paketlemek, İşlenen ürünlerin soğuk zincir ve şoklama tekniklerine uygun olarak muhafazasını sağlamak, Meslekî eğitim faaliyetlerine katılmaktır.
MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Gemi yöneticisi olmak isteyenlerin; Bedenen ve ruhsal olarak sağlıklı, görme ve işitme duyu organları işlevlerini tam olarak yerine getirir durumda, Teknolojik cihazları kullanma yeteneğine ve matematiksel düşünce yeteneğine sahip, Disiplinli, takipçi ve titiz, Liderlik vasıflarına sahip, Koordineli çalışma, emir ve kumanda altında çalışma yeteneğine sahip, Sabırlı ve soğukkanlı, Zor ve değişken şartlara kolay uyum sağlayabilen, Deniz ile barışık, Gerektiğinde çabuk ve doğru karar verebilen, Yabancı dil konusunda yetenekli olmaları gerekir. Gemi elektroniği ve haberleşme zabiti olmak isteyenler; Fen bilimleri özellikle fizik ve matematik alanında başarılı, Elektronik ve mekanik işlere karşı ilgili, Şekil algısı yeteneğine sahip, Göz ve ellerini uyum içinde kullanılabilen, Uzun süreli ve karmaşık işlerde yoğun dikkat ve sabır gösterebilen, Fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı ve dayanıklı, Teknolojik gelişmeleri izlemeye hevesli, Denizde yaşamayı seven ve gemilere karşı ilgisi olan, Temel düzeyde elektrik bilgileri, ileri düzeyde çizgisel ve sayısal elektronik bilgileri edinmiş elektronik ölçme becerileri gelişmiş, Yabancı dili orta düzeyde öğrenmiş ve ilerletmeye istekli olmalıdır. Makine zabiti olmak isteyenler; Denizde yaşam koşullarına uyum göstermelidir. Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar arası Sözleşmesi?nin (STCW?78/95) A-III/1 kodlu eğitimi almış olmaları gerekir. Mesleki yabancı dili çok iyi kullanabilir düzeyde olmaları gerekir. Göz ve ellerini eş güdümlü kullanabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Temiz ve disiplinli olmalıdır. Çevreye karşı duyarlı olmalıdır. İş ahlakına sahip olmalıdır. İş güvenliği ilkelerine uyan mesleki eğitim almış kişiler olmalıdır. Yat kaptanı olmak isteyenler; Hizmete dayalı yükselmeler dışında içeriği ve süresi, eğitim-sınav yönergesi ile belirtilen ?Yat kaptanlığı eğitimi?ni, onaylanan eğitim kurumlarında görmeli ve buradan başarı ile mezun olmalıdır. Temel ?Denizde Güvenlik Eğitimi? sertifikasını almalıdır. En azından ?Kısa mesafe telsiz operatör? ehliyetine sahip olmalıdır. Yukarıdaki üç koşulu yerine getirmiş veya sınav ve hizmete dayalı yükselmelerle sınava girme aşamasına geldikten sonra yat kaptanlığı sınavını başarmalıdırlar. Balıkçı gemisi kaptanı olmak isteyenlerin her türlü hava ve deniz şartlarında çalışabilecek şekilde bedensel ve ruhsal bakımından sağlıklı olması istenir. Üretim aşamasında görev alan kişilerde ise doğal koşullarda yaşamayı seven, canlı ile uğraşmaktan zevk alan özelliklerin olması istenir. Fabrikasyon yöntemleriyle yapılan su ürünleri işlemeciliğinde görev alacak kişiler ile avcılık operasyonlarında görev alacakların, soğuk ve nemli ortamlarda çalışmalarında sağlık yönünden sakınca olmaması gerekir. Su ürünleri üretim teknisyeni olmak isteyenler; Üretim aşamasında görev alan kişilerde ise doğal koşullarda yaşamayı seven, canlı ile uğraşmaktan zevk alan özelliklerin olması istenir. Fabrikasyon yöntemleriyle yapılan su ürünleri işlemeciliğinde görev alacak kişiler ile avcılık operasyonlarında görev alacakların, soğuk ve nemli ortamlarda çalışmalarında sağlık yönünden sakınca olmaması gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Denizciler genel olarak, denizde ve kıyıda/karada, açık havada ve gerektiğinde kapalı ortamlarda çalışırlar. Bazen denizin içinde su üstünde ve su altında çalışılabilir. Seyredilen bölgelerde çok farklı iklim şartlarında çalışmak durumundadırlar. Denizde, sakin, durgun veya ağır hava şartlarında karşılaşabilirler. Burada herkesin kendi görevi vardır ve acil durumlarda herkes İş güvenliğini birinci planda tutarak çalışmak zorundadır. Denizcilik - gemi yöneticiliği bir meslek olduğu kadar aynı zamanda bir hayat tarzıdır. Günün yirmi dört saatinde, aynı personel ile uzun sürelerle aynı çalışma ortamında bulunulması ve aileden ayrı kalınması mesleği diğer mesleklerden farklı kılar. Meslek lisesi mezunları başlangıçta ehliyetlerinin elverdiği küçük tonajlı gemilerde çalışır. Bunlarda üç adet gemi yöneticisi bulunur. Bunlar, kaptan ve iki güverte zabiti şeklindedir. Gemi Adamları Yönetmeliği, gemide çalışma süresine, eğitim ve yeterlik sınavlarında sağlanacak başarıya bağlı olarak büyük tonajlı gemilerde de çalışma imkânı tanımaktadır. Gemi Yöneticileri (Güverte zabitleri), çalışmalarını hem kapalı mekânlarda hem de açık havada yürütürler. Seyredilen bölgelerde çok farklı iklim şartlarında çalışmak durumundadırlar. Bazen sakin ve durgun, bazen de ağır hava ve deniz şartlarıyla karşılaşabilirler. Görevini yaparken diğer çalışanlarla etkileşimde bulunmak ve işlerini eş güdüm hâlinde yürütmek durumundadır. İş hem mekanik ve elektrik/elektronik aletlerle hem de insanlarla ilgilenmeyi gerektirmektedir. Hareketli ve maceralı bir hayattan ve değişiklikten hoşlanan kişiler bu meslekte mutlu olabilirler. Gemi elektroniği ve haberleşme zabitleri, seyir hâlindeki gemiler, yer istasyonları ve kıyı servis ve bakım istasyonlarında çalışmaktadır. Gemide çalışacaklar için (deneyim ve yeteneklerine de bağlı olarak ücreti daha iyi olabilir ) çalışma ortamı nemli, gürültülü, kokulu olabilir. Yolcu gemilerinin ne zaman, hangi limanda olacağı yaklaşık olarak belirli olabilir ancak yük gemilerinde bu zaman büyük oranda belirsizdir. Her ikisinde de aile ortamında bulunma zamanı planlanamayabilir. Günlük çalışma saatleri düzensizdir. Çünkü işin biteceği saat planlanmaz. Kıyıda bakım servislerinde ise günlük çalışmada işe başlama saati öngörülebilirse de bitişi genelde işin sonlanmasına bağlı olur. Gemi makine zabiti, çalışmalarını hem makine dairesinde hem de güvertede yürütür. Makine zabiti, görevini yaparken ast üst ilişkilerini göz önüne alarak gemi bünyesinde görevini yerine getirir. Vardiyasını teslim almadan önce gerekli kriterleri yerine getirilerek hazırlığını yapar. Vardiya saatleri içerisinde görev yerini terk etmeksizin verilen saatler içerisinde orada bulunmak zorundadır ve vardiya saatindeki çalışmalarını üstüne rapor etmesi gerekir. Gemi makine zabitleri; gemi makinesinin eski veya yeni olmasına göre rahat ya da çok fazla gürültülü, yağlı, ağır kokulu (yağ veya mazot vb.) sıcak bir ortamda bulunurlar. Ayrıca, gemi fırtınaya yakalandığında sallantı, deniz tutması, stres ve iş birliği gerektiren koşullarda çalışır. Burada herkesin kendi görevi vardır ve acil durumlarda herkes makineye iner. Baş makinist ve meslektaşları ile iletişim içerisindedir. İş güvenliğini birinci planda tutarak dikkatli çalışmak zorundadır. Yat kaptanları görevlerini denizde, tekne üzerinde yürütürler. Seyir alanları genelde sahile yakın, tabiat güzelliğine ve/veya tarihî değerlere sahip kıyılardır. Yolcuları, genel olarak üzerlerindeki çalışma yorgunluğunu atmaya gelmiş, eğlenmeye ve hoşgörüye açık insanlardır. Çalışma zamanı, genel olarak havaların güzel olduğu yaz aylarıdır. Genelde sabah erken saatlerde yapılan seyir, güzel bir koyda demirleme ile biter. Gün boyunca yapılan su sporları, geceleri eğlence ile sona erer. Geç saatlerde yatılan teknede, sabah uyku hakkı sadece yolcunundur. Yatın çalışanları erkenden kalkar ve günlük programı uygulamaya koyarlar. Genelde dolaşılan koylar, yatçılara kötü havalarda sığınma imkânı verse de zaman zaman şiddetli rüzgâr ve yüksek dalgaların hışmından kurtulma imkân olmaz. Sağlık konusunda en büyük risk, sağlık sorununun kendisi değil, hastayı müdahale için gerekli sağlık kuruluşuna ulaştırma zorluğudur. Genelde kış ayları bakım aylarıdır. Çekeğe veya limana alınan tekneler, kış boyunca, onarım ve bakımdan geçer ve yaza hazırlanır. Hareketli ve renkli bir hayattan ve değişiklikten hoşlanan kişiler bu meslekte mutlu olabilirler. Ancak tüm denizcilik mesleklerinde olduğu gibi, denizcilik ayrılık demektir. Bu nedenle yat kaptanlığını seçenler, zamanı geldiğinde evlilik konusunda kararlarını düşünerek vermek zorundadırlar. Balıkçı gemisi kaptanları, çalışmalarını genel olarak açık ve kapalı mekânlarda, sucul ortamlarda yürütürler. Görevlerini yaparken ekip çalışmasını uyum içinde gerçekleştirirler. Balıkçı gemilerinde çalışmak hava ve deniz şartlarıyla uğraşarak balık avcılığı yapmak veya üretim, işleme faaliyetlerinde bulunmak ekip çalışmasının en üst standardını gerektirmektedir. Bu sebeple insan ilişkilerinde başarılı, doğal ortamda çalışmayı seven, yüzme ve dalma tecrübesine sahip kişiler bu alanda mutlu ve başarılı olurlar. Su ürünleri üretim teknisyeni; çalışmalarını genel olarak açık ve kapalı mekânlarda, su ortamında yürütürler. Görevlerini yaparken ekip çalışmasını uyum içinde gerçekleştirir. Üretim, işleme faaliyetlerinde bulunmak ekip çalışmasının en üst standardını gerektirmektedir. Bu sebeple insan ilişkilerinde başarılı, doğal ortamda çalışmayı seven, yüzme ve dalma tecrübesine sahip kişiler bu alanda mutlu ve başarılı olurlar. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Gemi yönetimi mezunu olan bir güverte zabiti deniz ulaştırması ile ilgili sektörlerde yük, yolcu ve hizmet gemilerinde çalışırlar. Özellikle meslekî tecrübe kazandıktan, ehliyetlerini yükselttikten ve iyi derecede yabancı dil bilgisine sahip olduktan sonra, denizcilik firmalarının karadaki idare merkezlerinde, geminin ofisten sevk ve idaresi hizmetlerinde, gemi kiralama, yük ve gemi eşleştirme komisyonculuğu (brokerlik) gibi işlerde çalışma imkânına kavuşulabilirler. Liman işletmelerinde ve deniz araçlarına hizmet veren (acente) firmalarda da iş bulmak mümkündür. Bayanlarda güverte zabiti olarak çalışma oranı oldukça düşüktür, ancak Uluslar Arası Denizcilik Teşkilatı10 (IMO ), bayanları denizcilik mesleğine özendirmeye yönelik faaliyetlerin artırılması kararını almıştır. Kararın bu oranı artırması beklenmektedir. Gemi elektroniği ve haberleşme zabitleri, seyir hâlindeki gemiler, yer istasyonları ve kıyı servis ve bakım istasyonlarında çalışabilmektedir. Makine zabiti; Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslar Arası Sözleşmesi?nin (STCW?78/95) AIII/1 kodlu eğitimi almış, 6 ay açık deniz stajını yapan ve idarenin yaptığı sınavda başarı gösteren, 750?3000 KW gücüne sahip gemilerde çalışma hakkını elde eden kişidir. Deniz koşullarının haricinde karada gemi makineleri bakım onarım hizmeti veren işletmelerde de çalışma imkânı vardır. Gemi makineleri zabitleri gemilerde, tersanelerde ve motor atölyelerinde çalışırlar. Ayrıca, devlete ait motor üretim ve bakım atölyelerinde usta olarak çalışabilirler. Gemi makineleri zabitleri gemi haricinde, gemilere önderlik eden gemi şirketlerinde ve özel oto servislerine başvuruda bulunarak kendilerine iş bulabilirler. Yat kaptanlarının iş bulma olanaklarına gelince; Yatları, ülkemizdeki mevcut duruma göre üç ayrı kategoriye sokabiliriz: 50 grt altı özel yatlar. 50 grt üstü özel yatlar. Ticari yatlar. İlgili kurallara göre, yat kaptanları tüm yatlarda kaptanlık yapabilirler. Ancak, 50 grt altı yatlarda ?Amatör denizci? ehliyeti, kaptan için yeterli olduğundan, 50 grt üstü özel yatlarda da yat sahipleri daha yüksek dereceli ehliyetlileri tercih ettiğinden iş bulma şansı azalmaktadır. Yat kaptanı ehliyetli kişilerin bugün en fazla iş bulma şansları, yat turizminde kullanılan ticari yatlardadır. Yat turizmi, ülkemizde genellikle İstanbul ile Mersin arasındaki alanlarda görülmekte olup yoğunluk sıralamasına göre, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Çeşme, Kuşadası yöresinde fazlaca gözükmektedir. Günü birlik geziler veya ?Mavi Yolculuk? adı altındaki haftalık geziler, ticari yatların genel çalışma şeklidir. Balıkçı gemisi kaptanları, balık avcılığı ile uğraşanlar her çeşit balıkçı gemisinde çalışabilirler. Üretim ve işleme teknoloji dalında görev alacak kişiler ise her çeşit iç su ve deniz canlıları yetiştiriciliği yapan işletmelerde, işleme teknolojisi uygulayan fabrikalarda, balık ıslah çalışmaları yapan kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilirler. Su ürünleri üretim teknisyenleri, üretim ve işleme teknoloji dalında görev alacak kişiler ise her çeşit iç su ve deniz canlıları yetiştiriciliği yapan işletmelerde, işleme teknolojisi uygulayan fabrikalarda, balık ıslah çalışmaları yapan kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilirler. MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Meslek eğitimi; meslek liselerinin (AML; TL ve ATL) Denizcilik Alanında diploma programları ile Meslekî Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da YÖK?ün uygulamaları devam ettiği sürece meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, Dikey Geçiş Sınavı ile lisans programlarına geçebilirler. Gemi yöneticisi olmak isteyenler için; Meslek eğitimi, meslek liselerinin ?Gemi Adamlığı? alanında diploma ve ?Gemi Yönetimi? (Güverte Zabitliği) dalında sertifika verilecektir. 12. sınıfa devam edenler, Gemi Adamları Yönetmeliği?nin öngördüğü yeterlik sertifikalarını alarak miço (en düşük tayfa kademesi) sıfatıyla altı ay gemide eğitim görmek şartıyla, on iki ay deniz hizmetini tamamladıktan ve gemici sınavını da başardıktan sonra ?gemici? olma imkânına sahip olurlar. Mezuniyetin ardından Gemi Adamları Yönetmeliği hükümleri gereğince, uygun tonajdaki gemilerde, toplam on iki ay deniz eğitimini başarı ile tamamlayan ve yeterlik sınavını da başarıyla geçenler ?Güverte Zabiti? sıfatını kazanırlar. Güverte zabiti (3./ 4. kaptan) olarak iki yıl denizde vardiya zabitliği yaptıktan sonra, yeterlik imtihanını da başarıyla geçenler, gemilerde bir ileri kademe olan, Birinci zabit (2.kaptan) olarak çalışma hakkını elde edebilirler. Devam eden süreçte yine gemi hizmeti ve yeterlik sınavındaki başarılarla kaptanlık(süvari) mertebesine ulaşılabilir. Mesleğin yapısından dolayı uluslar arası otoritelerin aldığı kararları ve değişiklikleri takip ederek sürekli bir yenilenme ve gelişme süreci içinde olunmalıdır. Ulusal ve uluslar arası eğitim kurumlarınca verilen kurs niteliğindeki eğitim faaliyetlerine katılan zabitler, özellikle sektörün karadaki departmanlarında ve daha farklı şartlarda iş bulma imkânlarına kavuşabilirler. YÖK?ün uygulamaları devam ettiği sürece, Meslek yüksek okullarının Güverte bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları takdirde, Güverte, Deniz Ulaştırma, İşletme gibi lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler. Gemi elektroniği ve haberleşme Öğretim dalını başaranlar Eğitim ön koşulunu sağlamış olarak yönetimin13 açacağı 2. Sınıf Telsiz Elektronik Operatörü Yeterlik Belgesi sınavına başvururlar. Sınavı başaranlar, gemi elektroniği ve haberleşme zabiti olurlar. Bu yeterlik ile dünyanın her yerindeki ticari gemilerde ?Gemi telsiz elektronik zabiti?, (pasaport ve oturma çalışma izinleri kendisi veya şirketince çözülürse) kıyıda gemi elektroniği bakım-onarım servislerinde ?Telsiz elektronik teknisyeni? olarak çalışabilirler. Okulunda elde ettiği orta öğretim başarı puanına göre sınavsız geçişle ilişkilendirildiği 13 meslek yüksek okulu programından birine yerleştirilmek için başvurabilir. Yerleştirildikten sonra meslek yüksek okulunu başarıyla bitirmesi halinde yeni dalında çalışabilir. Meslek yüksek okulunu başarıyla bitirdikten sonra alanıyla ilişkilendirilmiş lisans programlarından birine dikey geçiş sınavını başararak geçebilirler. Örneğin elektronik mühendisliğine geçen öğrenci, bu dalda herhangi bir iş yapabileceği gibi gemilerde veya kıyıda bakım servislerinde daha üst yetkili teknik sorumlu olarak çalışabilir. İletişim araçlarındaki teknolojik gelişmeler kataloglarından ve ulusal veya uluslar arası bilgi ağı ortamından izleyerek gemi elektronik iletişim aracı üreticileri veya kıyıda gemi elektroniği bakım onarım istasyonu işleticilerinin zaman zaman açtıkları meslek içi eğitim çalışmalarına katılarak bilgilerini güncel tutarlar ve aranan teknik insan olmayı sürdürebilirler. Meslekte çalışmak yerine 4 yıllık ek eğitim almak üzere Elektronik Öğretmenliği, Elektronik ve Bilgisayar Öğretmenliği, Elektronik ve Haberleşme Öğretmenliği lisans programlarına girmek isterlerse üniversite giriş sınavı puanlarına ek puan alırlar. Gemi makine zabiti olmak isteyenler için; Meslek liselerinin ?Gemi Makineleri? bölümlerinden mezun olanlar, istedikleri taktirde, Gemi Makineleri, Endüstriyel Kalıpçılık, Hasat Sonrası Teknolojisi, Makine, Makine Yağları ve Yağlama Teknolojisi, Mekatronik, Sondajcılık, Tarım Alet ve 98 Makineleri, Metalürji Malzeme, Otomotiv, Oto Boya Karoseri Doğrultma Teknikerliği, Metalografi ve Malzeme Muayenesi ön lisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler.Gereken koşullara sahip oldukları taktirde yerleştirilebilirler. Mezun olanların meslek yüksek okullarının Gemi Makineleri Bölümüne sınavsız geçiş hakları bulunmaktadır. Meslek yüksek okulunu başarıyla tamamlayan öğrenciler dikey geçiş sınavıyla, Gemi Makine Mühendisliği bölümünün öngördüğü kontenjan sayısı kadar dikey geçiş yapabilirler. Anadolu Meslek Liselerinin Gemi Makineleri Bölümünden mezun olanlar Makine Resmi ve Konstrüksiyonu Öğretmenliği, Mekatronik Öğretmenliği ile Otomotiv Öğretmenliği programlarına başvurdukları taktirde, ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedir. Makine zabiti yeterliği ile iki yıl denizde makine zabitliği yaptıktan sonra sözleşmenin öngördüğü A-III/2 müfredat programı ile idarenin öngördüğü İngilizce eğitiminin idare tarafından uygunluğu onaylanan bir eğitim kurumunda tamamlama, idarenin öngördüğü ?ikinci makinist? sınavında başarılı olma şartlarını yerine getirenler, ?ikinci makinist? yeterliğini almaya hak kazanırlar. İkinci makinist yeterliği ile iki yıl denizde ikinci makinistlik yapmak, idarenin öngördüğü ?başmakinist? sınavında başarılı olmak şartlarını yerine getirenler ?başmakinist? yeterliğini almaya hak kazanırlar. Ülkemizde içeriği ve süresi, eğitim-sınav yönergesi ile belirtilen ?Yat kaptanlığı Eğitimi? veren onaylı eğitim kurumu olarak Bodrum ve Çeşme?de, meslek lisesi statüsünde okullar bulunmaktadır. Bu okullarda okuyan öğrenciler; Ara sınıflarda aldıkları eğitim ile temel denizde güvenlik sertifikalarını ve yat ile diğer gemilerde çalışabilmek için ?Miço? belgelerini alabilmekte, Ara sınıflarda aldıkları eğitim ile?gemici? sınavına hazırlık kazanabilmekte, Okulda aldıkları eğitimle ?Kısa mesafe telsiz operatör belgesi sınavı? için hazırlık yapabilmekte, Okulda aldıkları eğitim ?Yat kaptanlığı? sınavına girebilmekte, Yat kaptanı ehliyeti ile 3 yıl hizmet belgeleyenler, A-II/3 programını tamamlarlarsa sınırlı vardiya zabiti sınavına girebilmekte, Mezuniyetten sonrası, iki yıllık meslek yüksek okullarına sınavsız geçebilmekte ve güverte eğitimi alarak, burada da başarılı olmaları hâlinde tonaj sınırlaması olan ticarî gemilerde güverte zabiti olarak görev yapabilmektedir. Balıkçı gemisi kaptanı olmak isteyenler için; Ülkemiz üniversitelerinde oldukça yaygın olan meslek yüksek okullarının su ürünleri bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarıyla tamamlayanlar gerekli şartları taşımaları hâlinde ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı?nda başarılı oldukları takdirde, su ürünleri mühendisliği lisans programına geçiş yapabilirler. Su ürünleri üretim teknisyeni olmak isteyenler için; Ülkemiz üniversitelerinde oldukça yaygın olan meslek yüksek okullarının su ürünleri bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarıyla tamamlayanlar gerekli şartları taşımaları hâlinde ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı?nda başarılı oldukları takdirde, su ürünleri mühendisliği lisans programına geçiş yapabilirler. Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Denizcilik alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. Denizcilik alanında Eğitimi tamamlayarak denizcilikte gerekli temel yeterlikleri kazanan meslek elemanları miço sıfatıyla altı ay gemide eğitim gördükten sonra Gemi Adamları Yönetmeliği gereğince yeterlik sınavını girerler ve başarıyla geçenler denizcilik sektöründe kariyer yapabilirler.