Matbaa Alanı

ALANIN AMACI:

Bilginin gelecek kuşaklara aktarılması, çoğaltılması, yayılması matbaacılığın bulunması ile olmuştur. Kitaplar, dergiler, gazeteler, broşürler, afişler, ambalajlar matbaacılık alanının ürettiği ürünlerdir. Bilgisayar ve bilgi teknolojileri alanındaki hızlı gelişim matbaacılık sektörünü de olumlu yönde etkilemiştir. Matbaacılık alanında bilgisayarı ve otomatik matbaa makinelerini kullanmasını bilen nitelikli iş gücüne gereksinim her geçen gün artmaktadır.
Matbaa alanında yer alan meslek elemanlarını sektörün ihtiyaçları, bilimsel ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda gerekli olan meslekî yeterlikleri kazanmış nitelikli kişiler olarak yetiştirmek amaçlanmaktadır.

BU ALANDAKİ MESLEKLER:

Baskı Öncesi Operatörlüğü, Ofset Baskı Operatörlüğü, Flekso Baskı Operatörlüğü, Tifdruk Baskı Operatörlüğü, Serigrafi ve Tampon Baskı Operatörlüğü, Baskı Sonrası Operatörlüğü

1-BASKI ÖNCESİ OPERATÖRÜ
Tanımı
Baskı öncesi operatörü, orijinalleri tarama, montaj, bilgisayardan film veya kalıp çıkışlarını alma ve baskıya hazır hâle getirme bilgi ve becerisine sahip, nitelikli kişidir.
Görevleri

• Orijinallerden tarayıcı ile tarama yapmak,
• Bilgisayarda montaj yapmak,
• Film çıkışı almak,
• Bilgisayardan kalıba sistemini (Computer To Plate) kullanmak,
• Geleneksel yöntemle montaj yapmak,
• Meslekî eğitim faaliyetlerine katılmaktır.

2-OFSET BASKI OPERATÖRÜ
Tanımı
Ofset baskı için hazırlanmış baskı kalıplarını makineye bağlayan, baskı ile ilgili ayarları ve baskı çıkış ayarlarını yapan, baskı sürecini kontrol eden, baskı bitiminde makinenin periyodik temizlik ve bakımını yapan, malzeme ve makine bilgisine sahip, ofset baskı araç gereç ve ekipmanlarını kullanma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri

• Üretim sürecinin planlamasını yapmak,
• Baskı öncesi baskı makinesini baskıya hazırlamak,
• Baskı ile ilgili ayarları yapmak,
• Baskı sürecini kontrol etmek,
• Baskı sonrası makineyi temizlemek,
• Meslekî eğitime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

3-FLEKSO BASKI OPERATÖRÜ
Tanımı
Flekso baskı için hazırlanmış baskı kalıplarını makineye bağlayan, baskı ile ilgili ayarları ve baskı çıkış ayarlarını yapan, baskı sürecini kontrol eden, baskı bitiminde makinenin periyodik temizlik ve bakımını yapan, malzeme ve makine bilgisine sahip, flekso baskı araç gereç ve ekipmanlarını kullanma bilgi ve becerisine sahip, nitelikli kişidir.
Görevleri

• Üretim sürecinin planlamasını yapmak,
• Baskı öncesi baskı makinesini baskıya hazırlamak,
• Baskı ile ilgili ayarları yapmak,
• Baskı sürecini kontrol etmek,
• Baskı sonrası makineyi temizlemek,
• Meslekî eğitime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

4-TİFDRUK BASKI OPERATÖRÜ
Tanımı
Hazırlanmış kalıp silindirlerini makineye bağlayan, baskı ile ilgili ayarlarını ve baskı çıkış ayarlarını yapan, baskı sürecini kontrol eden, baskı bitiminde makinenin periyodik temizlik ve bakımını yapan malzeme ve makine bilgisine sahip, tifdruk araç gereç ve ekipmanlarını kullanma bilgi ve becerisine sahip, nitelikli kişidir.
Görevleri

• İş akış planını yapmak,
• Baskıya hazırlık yapmak,
• Baskı taşıyıcı malzemenin baskı çıkış ayarlarını yapmak,
• Baskı ile ilgili ayarları yapmak,
• Baskı yapmak,
• Baskı süresince kontroller yapmak,
• Baskı sonrası makineyi temizlemek,
• Meslekî eğitime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

5-SERİGRAFİ ve TAMPON BASKI OPERATÖRÜ
Tanımı
Serigrafi ve tampon baskı operatörü kendi başına ve belirli bir süre içerisinde, farklı malzeme yüzeylerine serigrafi ve tampon baskı tekniği ile baskı yapma bilgi ve becerisine sahip, nitelikli kişidir.
Görevleri

• İş akışı planını yapmak,
• Kalıp hazırlamak,
• Baskıya hazırlık yapmak,
• Baskı yapmak,
• Baskı sonrası işlemleri yapmak,
• Meslekî eğitime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

6-BASKI SONRASI OPERATÖRÜ
Tanımı
Baskı sonrası operatörü, ciltlemesi yapılacak her türlü işlerin, ciltlemeyle ilgili hazırlıklarını ve ciltleme işlemlerini, özel kesim gerektiren işleri ve ambalaj üretimini uygun makine ve ekipman kullanarak yapma bilgi, becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri

• İş akış sürecini planlamak,
• Cilt öncesi hazırlık yapmak,
• Kapak hazırlamak,
• Bez cilt yapmak,
• Karton kapaklı cilt yapmak,
• Kırım çeşitlerini yapmak,
• Tutturma işlemi yapmak,
• Harman çekmek,
• Endüstriyel ciltleme makinelerini kullanmak,
• Selefon yapmak,
• Basılı tabakaları kitap, defter, kutu, klasör vb. haline getirmek,
• Meslekî eğitime ilişkin faaliyetlere katılmaktır.

MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenler; estetik görüş sahibi, güzel sanatlara karşı ilgili olan, hayal gücü zengin, yaratıcı kişiler olmalıdır. Yeniliklere açık, teknolojiyi yakından izleyen, şekil ve uzay ilişkilerini görebilen, görsel zekâ türünü yoğun olarak kullanabilen kişilerdir. Renk ve şekilleri en ince ayrıntıları ile algılayabilmelidir. Dikkatini belli bir noktaya yoğunlaştırabilen bu kişiler, sabırlı bir şekilde çalışmalıdırlar. İnsan ilişkilerinde başarılı kimseler olmaları gerekir.
Matbaacılık sektörünün baskı alanında çalışmak isteyenler bedenen ve ruhen sağlıklı olmalıdır. Düşünce, el, göz ve parmaklarını eş güdümlü kullanabilmekte zorluk çekmemelidir. Görsel uzaysal zekâlarının gelişmiş olması gerekir. Renkler ve şekiller arasındaki ilişkileri algılayabilmelidir. Dikkatli, sorumlu olmalıdır. Makine ve malzeme ile çalışmaktan hoşlanmalıdır. Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme özelliğine sahip kişiler bu alanda rahatça üretim yapabilecek şekilde çalışırlar.
Baskı sonrası operatörü olarak çalışmak isteyen kişiler; planlı ve organize çalışma özelliğine sahip olmalı titiz ve özenli olarak çalışabilmelidirler. Düşünce, el, göz ve parmaklarını eş güdümlü kullanabilmelidirler. Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme özelliğine sahip kimseler olmaları gerekir. Görsel zekâlarının gelişmiş olması gerekir. Kalite ve standart uygulama çalışmalarına katılmak için istekli olmalıdır. Esnek çalışma koşullarına uyum sağlamalı, inisiyatif kullanma becerisine sahip olmalıdır. İşi belirlenen zamanda standartlara uygun olarak yapabilmelidir. Kullanılan araç ve gereçlerin bir kısmı kesici ve delici özellikleri olduğu için dikkatli ve tedbirli olmalıdır. Makine ve malzeme ile çalışmaktan hoşlanmalıdır.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenlerin; zamanlarının büyük bir kısmını matbaanın baskı öncesi hazırlık bürolarında, bilgisayar karşısında çalışarak geçirirler. Bazı çalışmalar için fotoğraf stüdyolarında ve açık alanlarında fotoğraf çekimlerinde bulunurlar. Bilgisayarda hazırladığı işlerin, baskı ve baskı sonrası süreçlerini takip etmek için matbaanın üretim kısımlarında çalışırlar. Müşterilerle iletişim hâlinde olması gereken kimi durumlarda onları ziyaret ederler.
Baskı operatörü üretim yaparken sürekli baskıyı takip etmek ve hatalara müdahale etmek için baskı makinesinin yanında çalışır. Üretim aşamasında kullanılan yardımcı malzemeler, mürekkep, yağ ve asit içerikli maddeler baskı bölümlerinde kokulara neden olmaktadır. Ayrıca malzeme satıcıları ve müşterilerle sürekli iletişim halindedir.
Baskı sonrası operatörü olarak çalışmak isteyen kişiler; her türlü basım ve çoğaltma işleminin yapıldığı özel ve kamu matbaalarının baskı sonrası bölümlerinde ve bağımsız olarak işletmelerde çalışabilirler. Bu iş yerlerinde teknolojik makinelerle çalışılmaktadır. Her geçen gün bilgisayarlı ve otomatik makinelerin kullanımının artmasıyla bu alanda çalıştırılacak iş gücünün niteliği de önem kazanmaya başlamıştır. Çalışma zamanlarının çoğunu makinelerin başında geçirirler. İş yerinin ölçeğine ve iş hacmine göre değişmekle birlikte, geç saatlere kadar çalışma, basımevi statüsündeki iş yerlerinde ise vardiyalı çalışma söz konusu olabilmektedir.

ÇALIŞMA ALANLARI VE  İŞ BULMA OLANAKLARI 
Baskı öncesi operatörlüğü alanında çalışmak isteyenler; orta ve büyük ölçekli matbaa ve yayın kuruluşlarında; kitap, gazete, dergi, afiş ve broşür hazırlama süreçlerinde çalışırlar. Tanıtım sektöründe basılı materyallerin üretiminde çalışırlar. Eğitimli ve kendisini geliştirmiş olanların iş bulma olanağı daha fazladır. Bu alanda çalışacak eğitimli elamana her zaman ihtiyaç vardır.
Ofset baskı sistemi ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Çeşitli tiplerde ve ebatlarda ofset baskı makinelerinin olması çalışma alanını genişletmektedir. Kamuda ve özel sektörde çalışma imkânı vardır. Ayrıca kendi iş yerlerini de açabilirler. Eğitimini tamamlayan kişi rahatlıkla iş imkânı bulmaktadır. Ülkemizde her zaman bu alanda iyi eğitimli iş gücüne ihtiyaç vardır. 
Serigraf, çeşitli basım işletmelerinin serigraf atölyelerinde, tekstil fabrikalarının baskı ünitelerinde, seramik-cam atölyelerinde, elektronik devre imal eden fabrikalarda, dokuma ve duvar kâğıdı üreten fabrikalarda çalışabilir veya kendi iş yerini açabilir.
Tampon baskı özel bir çalışma sahasıdır. Baskı işlemlerini özellikli yüzeylere yaparlar. Üç boyutlu yüzeyler, düzgün olmayan plastik malzemeler üzerine baskı yaparlar. İmalat sektörün yaygın olduğu bölgelerde çalışma imkânları geniştir. Tampon baskı operatörleri kendi iş yerlerini açabilir. 
Flekso baskı operatörleri ambalaj sanayinde iş bulma imkânları vardır. Flekso baskı sistemi, ham maddesi naylon olan ambalajların baskısının yapılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Birçok sektörler için ürünlerini en uygun şekilde ambalajlamak yasal zorunluluk olduğu kadar pazarlama politikaları için de önemlidir. Ülkemizde üretim ve imalatın yapıldığı bölgelerde iş bulma imkânı vardır.

MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER  
Meslek eğitimi, Endüstri Meslek Liseleri, Anadolu Endüstri Meslek Liseleri, Kız Teknik Liselerinde Matbaa alanındaki diploma programında verilmektedir.
Meslek lisesi eğitimi sonrasında YÖK?ün uygulamaları devam ettiği sürece, meslek yüksekokullarının Matbaacılık, Matbaacılık ve Baskı Teknikleri, Fotoğrafçılık, Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, Matbaacılık, Serigrafi alanlarına sınavsız geçiş hakları vardır.
Üniversite giriş sınavında kendi alanlarındaki puan türü ile Matbaa Öğretmenliği lisans programını tercih ederler.
Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan Baskı Sanatları, Cilt, Grafik, Grafik Tasarım, Grafik Öğretmenliği, Grafik Tasarımı programlarına yönelebilirler.
Meslekî Eğitim Merkezlerinde, Matbaa alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir.